Yzzat Gylyjow

Yzzat Gylyjow

(1923-2006)

Türkmenistanyň halk suratkeşi Yzzat Gylyjow 1923-nji ýylda 10-njy oktýabrynda Mary welaýatynyň Baýramaly etrabynyň «Ýalkym» obasynda dünýä inýär. 1940-1942-nji ýyllarda Aşgabadyň çeperçilik mekdebinde okaýar we şol ýerde nakgaşçylyk sungatynyň esaslaryny ele alýar.

Yzzat Gylyjow 1942-1945-nji ýyllarda Beýik Watançylyk urşuna gatnaşyp, «Gyzyl ýyldyz», «Watançylyk urşy» (II derejeli) ordenleri, «Edermenligi üçin», «Warşawany azat edenligi üçin», «Berlini azat edenligi üçin», «1941-1945-nji ýyllaryň Beýik Watançylyk urşunda Germaniýadan üstün çykanlygy üçin» diýen medallar bilen sylaglanýar.

Yzzat Gylyjow 1947-1953-nji ýyllarda Sankt-Peterburgyň I.Repin adyndaky Nakgaş, heýkel we arhitektura institutynda okaýar we ussat suratkeş sungatdaky hakyky zähmet ýoluna başlaýar. 1949-njy ýyldan başlap ýurdumyzda we daşary ýurtlarda geçirilýän sergilere gatnaşyp başlaýar. 2000-nji ýylda ussat suratkeşiň Londonda şahsy sergisi guralýar. 1953-1954-nji ýyllarda Aşgabadyň Şota Rustaweli adyndaky çeperçilik mekdebinde mugallymçylyk edýär. 1954-1958-nji ýyllarda A.M.Gerasimowyň döredijilik ussahanasynda aspirant bolýar.

Yzzat Gylyjow sazy gowy görüpdir. Ol ökde sazanda bolmasa-da, ussahanasynda pianinodyr dutary bolup, boş wagtlary ökde sazandalar bilen üýşüp saz çalyp, saz diňlär eken. Şonuň üçinem bir çeşmeden çykýan, iki gudratyň nygmatyny birleşdirip, ajaýyp sungaty döreden bu beýik ussadyň eserleri reňkler bilen ýazylan bir ajaýyp mukam ýaly kalplara siňip dur. Yzzat aganyň sungaty köptaraply gaýtalanmajak sungatdyr. Onuň eserleri tutuşlygyna millilige ýugrulandyr. Halypa suratkeşiň eserlerine «Bagtyýarlygyň we gözelligiň sungaty diýip» baha beripdirler. Ol türkmen suratkeşleriniň arasynda 1941-1945-nji ýyllaryň Watançylyk urşuna gatnaşan suratkeşleriň biridir. Ol aragatnaşykçy esger bolup bagry bilen süýşüp, Berline çenli ýeten esgerem bolsa, bir gezegem uruş temasyna bagyşlap eser ýazmandyr. Onuň döredijiligine ser salanymyzda türkmen topragynyň täsin gözelligi, eziz halkymyzyň milli toýlarynyň şagalaňy adamlaryň içki dünýäsini açylyp, şatlygyny begenjini dolulygyna açyp görkezýär. Ol öz eserlerinde türkmen ruhunyň hiç wagt hiç bir halkyňka meňzemeýän milli aýratynlyklaryny açyp görkezýär. Onuň söýýän reňki goýy gyzyl reňk bolupdyr. Ol eserlerini sadadan düşnükli ýerlikli beýan edýär.

Türkmenistanyň halk suratkeşi Yzzat Gylyjowyň döredijiliginde irginsiz gözlegleri, ukusyz gijeleri, ýadawsyz zähmeti kendiriň ýüzündäki taryha öwrülip dur. Ussat halypanyň «Güýz aýdymy», «Kitap bazary», «Mätäji», «Bazar Amanowyň portreti», «Ussat keramikaçy», «Gözel», «Bagt», «Türkmenistan – bagy-bossan», «At çapyşyk», «Kakamyň ýagty ýadygärligine» ýaly işleri we köpsanly portretler bar. Suratkeşiň tanymal adamlaryň portretlerinden, natýurmortlaryndan başga-da, «Çölde», «Täze gaz ýatagy», «Uzak zastawa», «Günortan arakesmede», «Gülleýiş» ýaly eserlerinde ýurdumyzyň nebit-gaz ýataklary, türkmen işçileriniň alyp barýan ägirt uly işleri barada gürrüň açylýar. Yzzat Gylyjowyň Watanymyzyň gülläp ösüşini wasp edýän şeýle ajaýyp eserleri Türkmenistanyň döwlet muzeýlerinde hem-de başga ýurtlaryň muzeýlerinde saklanylýar. Yzzat Gylyjow 1963-nji ýylda «Türkmenistanyň at gazanan sungat işgäri», 1964-nji ýylda «Türkmenistanyň at gazanan suratkeşi», 1967-nji ýyl¬da «Meniň Türkmenistanym» atly eserler tapgyry üçin «SSSR-iň Döwlet baýragy», 1973-nji ýylda «SSSR-iň halk suratkeşi», 1983-nji ýylda «Sosialistik Zähmetiň gahrymany» ýaly hor¬mat¬ly atlara we baýraklara mynasyp bolýar.